Bebeklere- çocuklara diş fırçalama nasıl benimsetilebilir?

Diş fırçalamak süt dişlerinin ağıza çıkmasıyla günde iki defa yapılmaya başlanması gereken günlük özbakımımızın önemli bir parçasıdır. Diş fırçalamak sırasında fırçanın naylon kılları dişlerin yüzeylerinde biriken mikroorganizmaların (suyla çalkalama yoluyla yüzeyden temizlenmeyecek şekilde örgütlenmiş, diş yüzeyine yapışmış biyofilm- eski adıyla bakteri plağının) diş yüzeyinden ayrılmasını sağlar. Ki bu örgütlü şer odağı diş yüzeyinden kalkınca deyim yerindeyse süngüsü düşer, diş çürüğü hatta diş eti hastalıklarına neden olacak gücü azalır.

Buradaki önemli dip notlardan biri diş çürüğünden korunmak için tek başına fırçalama aktivitesinin muhtemelen yeterli olamayacağıdır. 2 fırçalama aslında sıradan bir diyette 3 ana öğün yaklaşık iki atıştırma yapan, sağlıklı, kronik ilaç kullanımı olmayan beslenme tercihleri karbonhidrat yönünden aşırı yapışkan, basit şeker içeriği yoğun olmayan bir beslenmede yapılması ideal kabul edilen günde 2 defa florlu diş macunuyla fırçalamadır. Ki pek çoğumuz bu tanıma tamamen uymayız, çocuklar sık atıştırır, kullanılan alerji, astım ilaçları vardır. Bu noktada diş macununun çürükten koruyucu özellik taşıyan erken aşama çürükleri durduracak flor gibi ajanlar içermesi. Bilimsel kanıt seviyesi düşük X, Y, Z “doğal içerik” gibi hikmeti kendinden sorulan diş macunu olmaması gerekir.

Asıl konumuza dönersek çocuklarda dişler 6. Ayda çıktıktan sonra aslında dişlerini fırçalamak için gerekli becerikli el hareketlerini, fırçayı kavrayıp bu işi başından sonuna yeterli dikkat ve özende yapabilene dek diş fırçalama işni ebeveynle çocuk birlikte yapmalıdır. Çocuğun fırçalama çabasının üzerine ebeveyn de çocuğun diş fırçalamasının üzerine en az bir tur daha geçmelidir.

Diş fırçasıyla oynayan çocuk

Neredeyse 2 yaşına kadar bebeklerin diş fırçalamada bir sorumluluğu olamayacaktır. Önemli olan eğlenceli, mutlu bir süreklilikte “günlük rutinde” bebekle fırçalamanın yapılması faydalıdır. Özellikle ön dişlerin ardından ortalama 12- 18 ay arasında çıkmaya başlayan süt azılarının ağıza yerleşmesiyle dişlerin özellikle gıda tutan girintili çıkıntılı yüzeyleri fırçalanmalıdır. Anne babanın da örnek olmak ve aile boyu çürük kaynağı mikroorganizma sayısını evde düşük tutmak için diş fırçalamayı benimsemesi faydalı olacaktır.

Dişlere bakmadan fırçalayan anne

Diş fırçalama yaparken kapalı bir ağıza fırçayı yerleştirip tabak ovalar gibi fırçalamak pek işe yaramayabilir yüzeylere iyi bir ışıkta dudağı parmakla çekerek fırçalamak doğru olacaktır.

Dudakları çekerek çocuğun dişleri fırçalanıyor

2 yaş çocuklukta güç bir zamandır. Çocuk gelişiminde benliğini ortaya koymak ve kendini ispat etmek ister bu otonomi için güzeldir ancak öte yandan bu yaş grubu çocukların dişini fırçalamak biraz kurnazlık gerektirebilir. Sıralı oyun şeklinde çocuğun dişlerini ebeveyn, çocuk da bir oyuncak ya da ebeveynin dişlerini fırçalayabilir, ya da fırçalama şarkıları, videolar ya da fırçalamayı ağızı 2-4 parçada fırçalamak dikkat dağıtarak çocuğun işlem sırasında uyumunu sağlayabilir. Bu yaş grubunda bazen kaçak beybiler fırçalama sırasında tüymeye çalışabilir. Bazı kurnaz çocuk konumlandırmaları burada imdadımıza yetişebilir.

Hareketli çocuklarda tek yetişkin diş fırçalama tekniği

İki yetişkin destekli diş fırçalama

3-6 yaş grubunda çoğunlukla veliler motor becerilerin yeterli olduğunu düşünüp fırçalamayı çocuklara bıraksalar da velilerin fırçalamayı gözetmesi ve tekrar etmesi gereklidir. Florlu macunların yutulması olasılığı bu yaş grubunda azalmıştır ancak yetişkinler tükürmenin yapıldığından ve kullanılan macunun miktarının fazla olmadığını takip etmelidir. Arka dişler arası plak kontrolü için diş ipi kullanımı başlatılabilir.

6- 12 yaş arasında okul çağı başladıktan sonra çocukların otonomisi artar ve ideal örnek kabul ettikleri anne baba ötesine geçip öğretmenleri olur. Yetişkinlerin onayını ve övgüsünü kazanmak çocukları mutlu eder, güzel bir ağız bakımı ve temizlik çabası sözlü takdirlerle çocukların bu rutini devam ettirmesine yardımcı olabilir. Ebeveynin rolü aktif uygulayıcıdan gözlemciye geçmelidir. Diş fırçalama takvimleri okul çağı çocuklar için pratik ve pekiştirici bir araç olarak faydalı olabilir.

Velinin ağız bakımındaki rolü aktif fırçalayandan kontrol edene döndükçe işin kalitesini bilinçli kontrol etmek önem kazanabilir.

Doğru yapılmış bir diş fırçalamanın anlık kontrolü diş yüzeylerine kuru halde bakıldığında diş eti kenarında dental plak tortusunun olmaması, geçmiş döneme yönelik performans ise diş etleri kenarlarının temiz olması yanında kızarık, şiş ve kanamalı bir görüntüde olmamasıdır.

Dişlerin kenarındaki tabaka dental plak

Bazen çocuklar isteseler de dikkat sürelerinin kısalığı ve yaptıkları işin somut sonucunu ayırt edememeleri yetersiz diş fırçalamalarına neden olabilir. 2 dakika süresiyle tüm yüzeylerin fırçalanması önerisi aslında tüm diş yüzeylerine fırçayı defalarca sürerek yapışkan olağı kazımamnın uzun ve çaba gerektirmesindendir. Fırçalamanın yeterli olup olmadığını test etmek ve beceriyi iyileştirmek için çocuk ve ergenlerde diş plak boyama tabletleri yardımcı olabilir.

Ergenlikte diş fırçalama becerisi sorunu olmasa da motivasyon önemli bir sorundur. Bu dönemde yeni yetişkinler kendi iradelerini ortaya koymak bağımsızlıklarını ilan etmek isterler ve bu dönemde buyurgan bir tavırla ağız hijyen yöntemlerini vurgulamak yerine otonomisini kazanmakta olan yeni erişkinlere ağız hijyeni sorumluluğunun kendilerine ait olduğu ve bu sorumluluğun ihmal edilmesinin sonuçları açıklanmalıdır. Yaşıtları arasında da ağız bakımının sosyal kabulü zorlaştırabileceğine değinmek daha iyi ağız hijyeni motivasyonu sağlayabilir.